اوین
اِوین دَرَکِه یا اذون نام محله‌ای در شمال غربی شهر تهران است. این محله جزئی از منطقه ۲ شهرداری تهران است.
اوین
اوین در شمال تهران و در دامنه کوههای البرز واز شمال به جاده درکه در محدوده دانشگاه و از جنوب به بزرگراه چمران و مجموعه مسکونی آتی ساز، از شرق به پارکینگ طبقاتی نمایشگاه بین‌المللی واز غرب به رودخانه اوین درکه محدود میباشد .
میدان اوین ( دانشجو ) در ارتفاع ۱۶۴۰ متری از سطح دریا قرار دارد .
مراحل گسترش و ایجاد محلات مختلف در اوین
موقعیت طبیعی و وجود نهرهای پر آب و تغییر مسیر آنها سبب گسترش روستای اوین و تشکیل محلات مختلف آن گردیده است. این محله دارای باغات و زمینهای کشاورزی زیادی بوده که مناسفانه در سالهای اخیر با ساخت وسازهای بی رویه این بافتهای سبز از بین رفته است . این محله که از محلات قدیمی شمیران میباشد از چند طایفه تشکیل شده است از معروفتریین ای طوایف میتوان از فکری ،اعرابی، میررحیمی ، ابطحی، میرشریفی و ... نام برد . از زیباترین مراسم به جامانده در این محله قدیمی مراسم تاسوا و عاشورا میباشد که بین محله یا ده اوین و درکه در این روزها بر‌گزار میشود .
اولین مرحله
نطفه اولیه تشکیل روستای اوین و گسترش ابتدایی آن شکل خطی و در کنار رود خانه و نهر منشعب از آن صورت گرفته است . قدمت این روستا به احتمال زیاد به هزار سال پیش می‌رسد و هسته آن هم محله تپه سرباز و دامنه شمالی آن بوده است . این تپه در اوایل دوران حکومت قاجار به مرکز اردوگاه نظامی و آموزش فنون رزمی تبدیل می‌گردد که وجه تسمیه آن هم به همین دلیل است . بافت مسکونی در این قسمت تا اندازه‌ای دارای تراکم بیشتری نسبت به سایر محلات است و به علت عدم وجود نهر و آب جاری در آن باغ و فضای سبز موجود نیست.
دومین مرحله
دومین مرحله گسترش محله پاچنار بوده که آب جاری رودخانه درکه (آب هفت حوض) از طریق نهر پاچنار براحتی به آن سوار میشود . در این بافت به عناصر کالبدی که قدمت زیادی دارند برخورد می کنیم از قبیل مسجد وحسینیه و بقعه امامزاده مطیب، آسیاب، گورستان قدیمی روستا نیز در این محله قرار داشته . سابقه این محله را با کمی تفاوت پی لو می نامند. محله پاچنار در مرکز اوین قرار دارد و نام آن نشئت گرفته از درخت چنار تنومندی است که در میدان پاچنار و نزدیک قهوه خانه قرارداشته است. این چنار در سال ۱۳۰۷ قطع گردیده است.
سومین مرحله
مرحله حمام میباشد که قبلاً به آن محله حصار گفته می‌شد و در جهت نزدیکی به دسترسی‌های اصلی و در امتداد نهر آب میباشد . این محله در ضلع شرقی پاچنار قرار دارد و فضای سبز آن نسبت به نقاط مسکونی از تمام محلات دیگر بیشتر است بطوریکه بزرگترین باغات اوین فعلاً در این قسمت واقع شده است .
چهارمین مرحله
محله درب مدرسه که در غرب پاچنار قرار دارد و راه قدیمی اوین به درکه نیز از داخل آن میگذرد . نام این محله منسوب به مدرسه حسن ضیا ئیان است که در مرکز آن قرار دارد .
پنجمین مرحله
محله هشترودی میباشد که در شرق محله درب حمام و در شمال بزرگراه چمران قرار گرفته این محله در نتیجه تقسیم و تبدیل باغات به واحدهای مسکونی بوجود آمده است .
ششمین مرحله
در پست‌ترین زمینها و با تبدیل باغات به واحدهای مسکونی در ناحیهٔ محله باغچاله اتفاق می افتد . خانه و باغات در ای محدوده از انشعاب نهر بالایی اوین و قنات نائب مشروب می‌شوند .
فرحزاد
فَرَحزاد، محله واقع در شمال غرب تهران و از توابع شمیرانات است که از بزرگراه یادگار امام، جاده فرحزاد و بلوار فرحزادی شهرک غرب قابل آمد و شد است. فرحزاد از محلات تهران است و جزئی از منطقه ۲ شهرداری تهران به حساب می‌آید.
محله فرحزاد از محله‌های قدیمی شمال تهران است که از گذشته به‌صورت روستایی در مسیر جاده امامزاده داوود استقرار داشته و به مرور زمان و در اثر توسعه پایتخت به‌صورت محله‌ای از شهر تهران در آمده است.
محله فرحزاد از بخش‌های خوش آب و هوای شمیران به حساب می‌آید که در منطقه۲ شهرداری تهران واقع شده است. ضلع شمالی این محدوده به دامنه‌های ارتفاعات رشته کوه البرز منتهی میشود (ارتفاع ۱۸۰۰ متر از سطح دریا که حد شمالی شهر تهران است).
اعتضاد السلطنه فاصله تهران تا فرحزاد را دو فرسخ نوشته است.
این محله که از محلات قدیمی تهران میباشد، به دلیل هوای با طراوت و فرح انگیزش به همین نام معروف شده است. فرحزاد گردشگاه ییلاقی شهروندان تهرانی است که در فصل تابستان به خاطر توتستان‌های پربارش پذیرای اهالی شهر است.
ضلع غربی آن به دره و رودخانه فرحزاد محدود میشود که از دامنه‌های البرز آغاز شده و تا بزرگراه یادگار امام محدوده محله را تعیین می‌کند. از سمت شرق نیز خیابان گلپاد و جاده قدیم امامزاده داوود و همچنین مرز بین شهرک‌های مسکونی و تپه‌های مشرف به منطقه فرحزاد به‌عنوان مرز شرقی محله شناخته می‌شوند. در اطرف فرحزاد در شرق، محلهٔ سعادت آباد و در جنوب شرقی آن محلهٔ شهرک غرب واقع شده است.
فرحزاد از ۳ محله تشکیل شده‌است: محله فرحزاد بالا (شمال اتوبان یادگار امام)، فرحزاد پائین (جنوب اتوبان یادگار امام) و محله امامزاده (صالح).
سازمان زیباسازی شهرداری تهران نیز در طرحی با عنوان «ساماندهی تفرجگاه‌های تهران» که در ۲۹ آبان ۱۳۸۶ کلنگ زنی شده‌است، در حال محوطه سازی و ساخت باغ تراس در قسمتی از این محله‌است.
مزار شریف امامزادگان در فرحزاد
امام زاده ابو عبدالله بن حسن المرتضی بن محمدالهادی بن یحیی بن یحیی القاسم السی بن ابراهیم طباطبابن اسماعیل بن ابراهیم بن حسن مثنی بن امام حسن(ع).
امامزاده صالح (فرحزاد)
مر حوم سید محمد تقی مصطفوی در باره امامزاده معصوم صالح می نویسد:«بنای امامزاده در سال 986قمری یعنی سال دوم سلطنت سلطان محمد پدر شاه عباس ساخته شده است،و نسب صاحب مرقد که در زیارت نامه ذکر شده او را پسر امام زین العابدین معرفی می کند.»
امامزاده دیگری در منتهی‌الیه شمالی فرحزاد است، که به «امامزاده ابوطالب» خوانده می شود. بخشی از ساختمان آن مربوط به دوره فتحعلی شاه ویا محمد شاه است، و قسمت دیگری از آن بنا به دوره ناصرالدین شاه تعلق دارد.
فرحزاد» در لغت
عباس اقبال آشتیانی در باره فرحزاد در «جغرافیای بلاد و نواحی» درمجله یادگار (سال اول) نوشته است:«فرح زاد در شمال غربی طهران بین تجریش و کن واقع است. نام این ده در کتاب «منتقله الطالبیه» آمده، اما به شکل فرزاد که املای قدیم آن فره زاد است. بعدها قیاس عامیانه "فره" را به "فرح" عربی مبدل ساخته و فره زاد و فرزاد را فرح زاد کرده است. مولف کتاب «منتقله الطالبیه» نام جمعی از سادات مهاجر را می برد که به این قریه پناهنده شده و در آنجا سکونت اختیار کرده بوده اند.» در این کتاب این نام با دو ذال و به صورت فرذاذ نوشته شده. فاضل معاصر سید حسن خرسان از این آبادی با نام فرازاذ یاد کرده است.
راقم گوید: «فره» (به فتح اول و شد دوم و های ساکن) به معنای شأن و شوکت است. و «زاد» به معنای توشه است. و مجموع به معنای «توشه با عظمت» است.
وجه تسمیه فرحزاد
هرچند جمعی بر اساس نام مشهور امروزی این آبادی یعنی «فرحزاد» وجه تسمیه آن را به اشتباه، بدان سبب که جایی فرحبخش و خوش آب و هوا بوده است، منسوب به «فرح» دانسته اند، اما چنانکه آمد، نام اصلی آن «فره زاد» بوده و به سبب پیدایش آب در آنجا آنرا «توشه عظیم» شمرده اند. ضرب‌المثل فارسی: «تو بگو ف، من میگم فرحزاد!
تجریش
تجریش نام شهری در کلانشهر تهران است که به عنوان یکی از محلّه‌های شهر تهران هم به شمار می‌آید. تجریش مرکز شهرستان شمیرانات استان تهران است و در منطقهٔ ۱ شهر تهران واقع شده‌است.[۵] میدان تجریش که نقطه پایانی خیابان ولیعصر تهران است یکی از مکان‌های تجاری و شلوغ تهران بشمار می‌رود. بازار قدیمی، تکیه بزرگ تجریش و امامزاده صالح از نقاط دیدنی محله تجریش‌اند.
خیابان‌ها و اماکن پیرامون
خیابان‌ها و کوچه‌هایی که به میدان تجریش می‌پیوندند به ترتیب ساعتگرد عبارت‌اند از خیابان شهرداری، فناخسرو، جعفری، جلالوند، ملکی، ولیعصر، دربندی، ثقفی و کوگل. خیابان شهرداری بین میدان تجریش و میدان قدس قرار دارد و کوگل کوچه‌ای است که به امامزاده صالح ختم میشود. خیابان‌های:بوعلی، صاحبی، آشتیانی منفرد و حکمت از جمله خیابان‌هایی هستند که دارای استاندارد خیابان سازی نیستند و نیز این خیابان‌ها جزء مناطق قدیمی و فرسوده تجریش قرار دارند.
اماکن مهم پیرامون میدان تجریش:
مسجد همت
امامزاده صالح
تکیه بالا (حسینیه بزرگ تجریش
بازار تجریش و حسینیه آن
اداره پست تجریش
اداره برق تجریش
بیمارستان شهدا
بنیاد شهید شمیرانات
سازمان تأمین اجتماعی
مرکز خرید قائم
مرکز خرید تندیس
مرکز خرید البرز
مرکز خرید میری
مرکز خرید بعثت
در شمال تجریش محله‌های جعفرآباد و سعدآباد و در شمال غربی آن محله زعفرانیه قرار گرفته.
پیشینه
هزار سال پیش تجریش، طجرشت خوانده می شد. چنان که راوندی مورخ تاریخ در شرح سلطنت طغرل سلجوقی آورده است: «آنگاه سلطان از تبریز به سوی ری رفت تا زفاف به دار الملک باشد. اندک مایه رنج بر وی مستولی شد، به قصران بیرونی، به در ری به دیه طجرشت ( تجریش ) از جهت خنکی هوا نزول فرمود، چه حرارت هوا بغایت بود ( به سال ۴۵۵ ق). جالب اینجاست که طغرل در همان تجریش وفات یافت و جنازه اش برای دفن به ری منتقل شد.
جغرافیا
تجریش در دامنه رشته کوه البرز است و میدان تجریش در ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.
آب و هوای تجریش معتدل و متمایل به سرد است . حداکثر دمای آن در تابستانها ۳۶ درجه و حداقل آن در زمستانها ْ۲۰- درجه است .
در شهر تجریش قناتهای متعددی وجود داشته است و برخی از آنها هنوز هم آبدهی دارد.از جمله قنات امامزاده صالح (مظهر آن در صحن امامزاده )، قنات محمدیه، قنات مقصودبک در کنار رود دربند، قنات سرپل تجریش و قنات کهریز که
مظهر آن در تکیة پایین تجریش بوده است .
جمعیت
جمعیت شهر تجریش در ۱۳۳۵ شمسی ، ۲۶,۵۲۵ تن و در سرشماری ۱۳۶۵ شمسی حدود ۴۰,۰۰۰ تن بود. در سرشماری ۱۳۷۵ شمسی، به علت متصل بودن تجریش به شهر تهران و قرارگرفتن در محدودة تهران بزرگ، جمعیت آن همراه با جمعیت تهران ذکر شد.
زعفرانیه
محله زعفرانیه در شمال شهر تهران و در منطقه یک شهرداری تهران واقع شده است و یکی از ٣٧٥ محله کلانشهر تهران می باشد.
محله زعفرانیه از شمال به ارتفاعات اسد آباد و شهرک شهید بهشتی و از جنوب به خیابان مقدس اردبیلی - ابتدای خیابان ولیعصر و از شرق به خیابان ملکی - خیابان البرز کوه و از غرب به رودخانه ولنجک محدود می شود. این منطقه شیب زیادی دارد و در ارتفاع ۱۶۵۰ تا ۱۸۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است. این محله در ناحیه دو منطقه یک شهرداری تهران قرار دارد و جمعیت آن بر اساس آخرین سرشماری برابر با ٢٤٤٢٥نفر بوده است. محله زعفرانیه یکی از مناطق مرفه نشین شهر تهران بوده و اماکن مهمی نظیر فرمانداری شهرستان شمیرانات ، کاخ موزه سعدآباد ، دادگاه ویژه روحانیت ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دریایی ، بنیاد ملی نخبگان(دفتر ارتباط و هم اندیشی نخبگان) ، موزه تماشاگه زمان و... در این محله قرار دارند. بانک های مختلفی نظیر بانک بانک پارسیان ، بانک پاسارگاد(دو شعبه)، بانک سامان(دو شعبه)، بانک کارآفرین(دو شعبه) ، بانک کشاورزی ، بانک سرمایه ، بانک شهر ، بانک صادرات ، بانک ملت(دو شعبه) ، بانک قوامین ، بانک ایران زمین ، موسسه مالی و اعتباری کوثر ،موسسه مالی و اعتباری عسکریه و موسسه مالی و اعتباری ثامن الحجج در زعفرانیه شعبه دارند.این محله محل اقامت بسیاری از سفرای کشورهای خارجی می باشد. هم چنین گسل شمال شهر تهران که بزرگ ترین گسل شهر است و در جنوب دامنه رشته کوه البرز از این منطقه عبور می کند. این گسل از لشکرک و سوهانك آغاز شده و تا فرح زاد و حصارك و از آن جا به سمت غرب امتداد يافته است. اين گسل در مسير خود محله های نياوران ،تجريش، ولنجك،زعفرانيه، الهيه و فرمانيه را در بر مي گيرد.به همين سبب درصورت بروز زلزله این محله درمعرض آسيب جدي خواهد بود.بخش شمالي محله نيز كه زير تله كابين توچال قراردارد درمعرض رانش زمين مي باشد.
تاریخچه محله زعفرانیه
زعفرانیه روستايي واقع در شمال غربی تجریش بین سعد آباد و ولنجک بوده است که از شمال به آبریز کوه، از جنوب به محمودیه ، از غرب به ولنجک و از شرق به تجریش محدود بوده است. حسین علی خان معید الممالک صاحب بخش عظیمی از زمین های آن بوده است و بیش ترین زمین های آن که تا نزدیکی باغ فردوس ادامه داشته زراعی محسوب می شده است. پس از احداث خیابان پهلوی (ولیعصر کنونی) جاده ای برای دسترسی به اسد آباد کشیده شد که از حدود باغ فردوس شروع و به سمت شمال سعد آباد ختم می شد، زعفرانیه امروزی در واقع حاشیه همین خیابان قدیمی می باشد. یکی از محل های قدیمی زعفرانیه اسد آباد است، که بسیاری از پیرمردان و پیرزنان محلی باغ های معروف اسد آباد را به خوبی به یاد دارند و از هوای پاکی که آن روز ها استنشاق می کردند به حسرت سخن می گویند از معروف ترین این باغ ها می توان به باغ زند کریمی، باغ خانم مروان، باغ حاجی کلاهی و باغ خیامی اشاره کرد. از این چند باغ معروف تنها باغ خیامی است که هنوز شکل و شمایل گذشته اش را تا حدودی حفظ کرده و دستخوش تغییر نشده است. محله اسد آباد در میان محله های ولنجک تا زعفرانیه و قرار گرفته است که از سمت شمال به ارتفاعات البرز و از سمت شرق به رودخانه سعد آباد و از سمت غرب به خیابان شهيد سرلشگر فلاحی زعفرانیه سابق محدود می شود . اکثر کوچه های منشعب از خیابان اصلی بن بست بوده است هم چون خود محله که در بن بست کوه البرز قرار دارد و با حرکت از سمت جنوب به سمت شمال محله تغییر سبک معماری بیش تر مشهود می گردد. در بخش های شمال قدمت خانه ها بیش تر است و تغییر بافت جدید به قدیم پررنگ تر به چشم می آید و کوچه ها نیز تنگ تر می شوند . محله اسد آباد یکی از محله های قدیمی شمیران است که اگر چه وسعت چندانی ندارد ولی در گذشته به دو قسمت محله بالا و محله پایین تقسیم می شده است . اصلی ترین راه های دسترسی اهالی به کوچه های قدیمی خیابان سرلشگر فلاحی (زعفرانیه سابق ) است . زارعی ها و باقری ها از طوایف اولیه ای بودند که از سمت نایین اصفهان به این محل مهاجرت نمودند وپایه گذاری این محل را نمودند. در این محل یک باب حمام، آب انبار آقای خدائی و چهار قنات وجود داشته است. از نظر قشر بندی می توان اهالی این محل را در بدو شکل گیری محل افراد متوسطی دانست.در ابتدا این محل به دلیل اداره برقی که در آن وجود داشت برق بامداد نامیده می شد و بعدها به نام زعفرانیه تغییر نام داد.
پیرامون واژه
زعفرانيه يكي از نام هاي دوران قاجار است و عده اي نيز بر اين عقيده اند كه چون كاخ سعدآباد در اين منطقه به رنگ زعفراني بوده است، به تدريج به وسيله مردم زعفرانيه نام گرفته است زيرا كساني كه مي خواستند به اين منطقه بروند نشاني در زعفراني كاخ را كه در آن زمان مشهورترين سازه منطقه بوده است، مي دادند. زعفرانيه، فاقد سابقه تاريخي مانند ديگر آبادي هاي همجوار خود نظير؛ اوين و تجريش و است، و حتي در دوره ناصري زماني كه از مزرعه اسد آباد واقع در غرب تجريش از املاك معير الممالك در متون قاجاري ياد مي شود، نامي از زعفرانيه نمي بينيم.به تعبيري ديگر تا اوايل سده چهار هجري زعفرانيه وجود خارجي نداشته است .اراضي زعفرانيه و باغ فردوس را حسين علي خان معير الممالك پسر دوست علي خان معير الممالك خريداري كرد، و بعد عمارت باغ فردوس را در آن جا بنا نهاد. دكتر منوچهر ستوده در سخني از وجه تسميه زعفرانيه مي گويد: «اراضي زعفرانيه بخشوده محمد شاه قاجار به يكي از كنيزانش مشهور به زعفران باجي بوده است » به هر صورت تا دوران رضا شاه اراضي زعفرانيه به صورت باير و بخشي از آن كشتزار كشاورزان شميراني بود .در اواخر حكومت محمدرضا پهلوي هنوز در آن حوالي زمين هايي بود كه گندم كشت مي شد. از طرف ديگر با كمك شوكت الملك پنجاه من پياز زعفران در سعد آباد كاشتند، كه خوب به عمل آمد، و اين كشت زعفران هم نزديك خيابان زعفرانيه بود،كه كم كم اين خيابان به نام زعفرانيه خوانده شد .
حمل و نقل عمومی
محله زعفرانیه دارای یک خط رفت و برگشت تاکسی از مبدا اسد آباد به مقصد میدان تجریش می باشد که البته تاکسی های ولنجک نیز از همین مسیر عبور کرده و خیابات آصف این محله را پوشش می دهد. نزدیک ترین ایستگاه مترو به این محله ایستگاه مترو تجریش می باشد که به راحتی از طریق تاکسی های این محله قابل دسترس می باشد. تاکسی های بیسیم کشوری هم محله زعفرانیه را به طور کامل پوشش می دهند.
keywords : مرجع تخصصی،سایت فریر،فریر
اِوین دَرَکِه یا اذون نام محله‌ای در شمال غربی شهر تهران است. این محله جزئی از منطقه ۲ شهرداری تهران است.
اوین
اوین در شمال تهران و در دامنه کوههای البرز واز شمال به جاده درکه در محدوده دانشگاه و از جنوب به بزرگراه چمران و مجموعه مسکونی آتی ساز، از شرق به پارکینگ طبقاتی نمایشگاه بین‌المللی واز غرب به رودخانه اوین درکه محدود میباشد .
میدان اوین ( دانشجو ) در ارتفاع ۱۶۴۰ متری از سطح دریا قرار دارد .
مراحل گسترش و ایجاد محلات مختلف در اوین
موقعیت طبیعی و وجود نهرهای پر آب و تغییر مسیر آنها سبب گسترش روستای اوین و تشکیل محلات مختلف آن گردیده است. این محله دارای باغات و زمینهای کشاورزی زیادی بوده که مناسفانه در سالهای اخیر با ساخت وسازهای بی رویه این بافتهای سبز از بین رفته است . این محله که از محلات قدیمی شمیران میباشد از چند طایفه تشکیل شده است از معروفتریین ای طوایف میتوان از فکری ،اعرابی، میررحیمی ، ابطحی، میرشریفی و ... نام برد . از زیباترین مراسم به جامانده در این محله قدیمی مراسم تاسوا و عاشورا میباشد که بین محله یا ده اوین و درکه در این روزها بر‌گزار میشود .
اولین مرحله
نطفه اولیه تشکیل روستای اوین و گسترش ابتدایی آن شکل خطی و در کنار رود خانه و نهر منشعب از آن صورت گرفته است . قدمت این روستا به احتمال زیاد به هزار سال پیش می‌رسد و هسته آن هم محله تپه سرباز و دامنه شمالی آن بوده است . این تپه در اوایل دوران حکومت قاجار به مرکز اردوگاه نظامی و آموزش فنون رزمی تبدیل می‌گردد که وجه تسمیه آن هم به همین دلیل است . بافت مسکونی در این قسمت تا اندازه‌ای دارای تراکم بیشتری نسبت به سایر محلات است و به علت عدم وجود نهر و آب جاری در آن باغ و فضای سبز موجود نیست.
دومین مرحله
دومین مرحله گسترش محله پاچنار بوده که آب جاری رودخانه درکه (آب هفت حوض) از طریق نهر پاچنار براحتی به آن سوار میشود . در این بافت به عناصر کالبدی که قدمت زیادی دارند برخورد می کنیم از قبیل مسجد وحسینیه و بقعه امامزاده مطیب، آسیاب، گورستان قدیمی روستا نیز در این محله قرار داشته . سابقه این محله را با کمی تفاوت پی لو می نامند. محله پاچنار در مرکز اوین قرار دارد و نام آن نشئت گرفته از درخت چنار تنومندی است که در میدان پاچنار و نزدیک قهوه خانه قرارداشته است. این چنار در سال ۱۳۰۷ قطع گردیده است.
سومین مرحله
مرحله حمام میباشد که قبلاً به آن محله حصار گفته می‌شد و در جهت نزدیکی به دسترسی‌های اصلی و در امتداد نهر آب میباشد . این محله در ضلع شرقی پاچنار قرار دارد و فضای سبز آن نسبت به نقاط مسکونی از تمام محلات دیگر بیشتر است بطوریکه بزرگترین باغات اوین فعلاً در این قسمت واقع شده است .
چهارمین مرحله
محله درب مدرسه که در غرب پاچنار قرار دارد و راه قدیمی اوین به درکه نیز از داخل آن میگذرد . نام این محله منسوب به مدرسه حسن ضیا ئیان است که در مرکز آن قرار دارد .
پنجمین مرحله
محله هشترودی میباشد که در شرق محله درب حمام و در شمال بزرگراه چمران قرار گرفته این محله در نتیجه تقسیم و تبدیل باغات به واحدهای مسکونی بوجود آمده است .
ششمین مرحله
در پست‌ترین زمینها و با تبدیل باغات به واحدهای مسکونی در ناحیهٔ محله باغچاله اتفاق می افتد . خانه و باغات در ای محدوده از انشعاب نهر بالایی اوین و قنات نائب مشروب می‌شوند .
فرحزاد
فَرَحزاد، محله واقع در شمال غرب تهران و از توابع شمیرانات است که از بزرگراه یادگار امام، جاده فرحزاد و بلوار فرحزادی شهرک غرب قابل آمد و شد است. فرحزاد از محلات تهران است و جزئی از منطقه ۲ شهرداری تهران به حساب می‌آید.
محله فرحزاد از محله‌های قدیمی شمال تهران است که از گذشته به‌صورت روستایی در مسیر جاده امامزاده داوود استقرار داشته و به مرور زمان و در اثر توسعه پایتخت به‌صورت محله‌ای از شهر تهران در آمده است.
محله فرحزاد از بخش‌های خوش آب و هوای شمیران به حساب می‌آید که در منطقه۲ شهرداری تهران واقع شده است. ضلع شمالی این محدوده به دامنه‌های ارتفاعات رشته کوه البرز منتهی میشود (ارتفاع ۱۸۰۰ متر از سطح دریا که حد شمالی شهر تهران است).
اعتضاد السلطنه فاصله تهران تا فرحزاد را دو فرسخ نوشته است.
این محله که از محلات قدیمی تهران میباشد، به دلیل هوای با طراوت و فرح انگیزش به همین نام معروف شده است. فرحزاد گردشگاه ییلاقی شهروندان تهرانی است که در فصل تابستان به خاطر توتستان‌های پربارش پذیرای اهالی شهر است.
ضلع غربی آن به دره و رودخانه فرحزاد محدود میشود که از دامنه‌های البرز آغاز شده و تا بزرگراه یادگار امام محدوده محله را تعیین می‌کند. از سمت شرق نیز خیابان گلپاد و جاده قدیم امامزاده داوود و همچنین مرز بین شهرک‌های مسکونی و تپه‌های مشرف به منطقه فرحزاد به‌عنوان مرز شرقی محله شناخته می‌شوند. در اطرف فرحزاد در شرق، محلهٔ سعادت آباد و در جنوب شرقی آن محلهٔ شهرک غرب واقع شده است.
فرحزاد از ۳ محله تشکیل شده‌است: محله فرحزاد بالا (شمال اتوبان یادگار امام)، فرحزاد پائین (جنوب اتوبان یادگار امام) و محله امامزاده (صالح).
سازمان زیباسازی شهرداری تهران نیز در طرحی با عنوان «ساماندهی تفرجگاه‌های تهران» که در ۲۹ آبان ۱۳۸۶ کلنگ زنی شده‌است، در حال محوطه سازی و ساخت باغ تراس در قسمتی از این محله‌است.
مزار شریف امامزادگان در فرحزاد
امام زاده ابو عبدالله بن حسن المرتضی بن محمدالهادی بن یحیی بن یحیی القاسم السی بن ابراهیم طباطبابن اسماعیل بن ابراهیم بن حسن مثنی بن امام حسن(ع).
امامزاده صالح (فرحزاد)
مر حوم سید محمد تقی مصطفوی در باره امامزاده معصوم صالح می نویسد:«بنای امامزاده در سال 986قمری یعنی سال دوم سلطنت سلطان محمد پدر شاه عباس ساخته شده است،و نسب صاحب مرقد که در زیارت نامه ذکر شده او را پسر امام زین العابدین معرفی می کند.»
امامزاده دیگری در منتهی‌الیه شمالی فرحزاد است، که به «امامزاده ابوطالب» خوانده می شود. بخشی از ساختمان آن مربوط به دوره فتحعلی شاه ویا محمد شاه است، و قسمت دیگری از آن بنا به دوره ناصرالدین شاه تعلق دارد.
فرحزاد» در لغت
عباس اقبال آشتیانی در باره فرحزاد در «جغرافیای بلاد و نواحی» درمجله یادگار (سال اول) نوشته است:«فرح زاد در شمال غربی طهران بین تجریش و کن واقع است. نام این ده در کتاب «منتقله الطالبیه» آمده، اما به شکل فرزاد که املای قدیم آن فره زاد است. بعدها قیاس عامیانه "فره" را به "فرح" عربی مبدل ساخته و فره زاد و فرزاد را فرح زاد کرده است. مولف کتاب «منتقله الطالبیه» نام جمعی از سادات مهاجر را می برد که به این قریه پناهنده شده و در آنجا سکونت اختیار کرده بوده اند.» در این کتاب این نام با دو ذال و به صورت فرذاذ نوشته شده. فاضل معاصر سید حسن خرسان از این آبادی با نام فرازاذ یاد کرده است.
راقم گوید: «فره» (به فتح اول و شد دوم و های ساکن) به معنای شأن و شوکت است. و «زاد» به معنای توشه است. و مجموع به معنای «توشه با عظمت» است.
وجه تسمیه فرحزاد
هرچند جمعی بر اساس نام مشهور امروزی این آبادی یعنی «فرحزاد» وجه تسمیه آن را به اشتباه، بدان سبب که جایی فرحبخش و خوش آب و هوا بوده است، منسوب به «فرح» دانسته اند، اما چنانکه آمد، نام اصلی آن «فره زاد» بوده و به سبب پیدایش آب در آنجا آنرا «توشه عظیم» شمرده اند. ضرب‌المثل فارسی: «تو بگو ف، من میگم فرحزاد!
تجریش
تجریش نام شهری در کلانشهر تهران است که به عنوان یکی از محلّه‌های شهر تهران هم به شمار می‌آید. تجریش مرکز شهرستان شمیرانات استان تهران است و در منطقهٔ ۱ شهر تهران واقع شده‌است.[۵] میدان تجریش که نقطه پایانی خیابان ولیعصر تهران است یکی از مکان‌های تجاری و شلوغ تهران بشمار می‌رود. بازار قدیمی، تکیه بزرگ تجریش و امامزاده صالح از نقاط دیدنی محله تجریش‌اند.
خیابان‌ها و اماکن پیرامون
خیابان‌ها و کوچه‌هایی که به میدان تجریش می‌پیوندند به ترتیب ساعتگرد عبارت‌اند از خیابان شهرداری، فناخسرو، جعفری، جلالوند، ملکی، ولیعصر، دربندی، ثقفی و کوگل. خیابان شهرداری بین میدان تجریش و میدان قدس قرار دارد و کوگل کوچه‌ای است که به امامزاده صالح ختم میشود. خیابان‌های:بوعلی، صاحبی، آشتیانی منفرد و حکمت از جمله خیابان‌هایی هستند که دارای استاندارد خیابان سازی نیستند و نیز این خیابان‌ها جزء مناطق قدیمی و فرسوده تجریش قرار دارند.
اماکن مهم پیرامون میدان تجریش:
مسجد همت
امامزاده صالح
تکیه بالا (حسینیه بزرگ تجریش
بازار تجریش و حسینیه آن
اداره پست تجریش
اداره برق تجریش
بیمارستان شهدا
بنیاد شهید شمیرانات
سازمان تأمین اجتماعی
مرکز خرید قائم
مرکز خرید تندیس
مرکز خرید البرز
مرکز خرید میری
مرکز خرید بعثت
در شمال تجریش محله‌های جعفرآباد و سعدآباد و در شمال غربی آن محله زعفرانیه قرار گرفته.
پیشینه
هزار سال پیش تجریش، طجرشت خوانده می شد. چنان که راوندی مورخ تاریخ در شرح سلطنت طغرل سلجوقی آورده است: «آنگاه سلطان از تبریز به سوی ری رفت تا زفاف به دار الملک باشد. اندک مایه رنج بر وی مستولی شد، به قصران بیرونی، به در ری به دیه طجرشت ( تجریش ) از جهت خنکی هوا نزول فرمود، چه حرارت هوا بغایت بود ( به سال ۴۵۵ ق). جالب اینجاست که طغرل در همان تجریش وفات یافت و جنازه اش برای دفن به ری منتقل شد.
جغرافیا
تجریش در دامنه رشته کوه البرز است و میدان تجریش در ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.
آب و هوای تجریش معتدل و متمایل به سرد است . حداکثر دمای آن در تابستانها ۳۶ درجه و حداقل آن در زمستانها ْ۲۰- درجه است .
در شهر تجریش قناتهای متعددی وجود داشته است و برخی از آنها هنوز هم آبدهی دارد.از جمله قنات امامزاده صالح (مظهر آن در صحن امامزاده )، قنات محمدیه، قنات مقصودبک در کنار رود دربند، قنات سرپل تجریش و قنات کهریز که
مظهر آن در تکیة پایین تجریش بوده است .
جمعیت
جمعیت شهر تجریش در ۱۳۳۵ شمسی ، ۲۶,۵۲۵ تن و در سرشماری ۱۳۶۵ شمسی حدود ۴۰,۰۰۰ تن بود. در سرشماری ۱۳۷۵ شمسی، به علت متصل بودن تجریش به شهر تهران و قرارگرفتن در محدودة تهران بزرگ، جمعیت آن همراه با جمعیت تهران ذکر شد.
زعفرانیه
محله زعفرانیه در شمال شهر تهران و در منطقه یک شهرداری تهران واقع شده است و یکی از ٣٧٥ محله کلانشهر تهران می باشد.
محله زعفرانیه از شمال به ارتفاعات اسد آباد و شهرک شهید بهشتی و از جنوب به خیابان مقدس اردبیلی - ابتدای خیابان ولیعصر و از شرق به خیابان ملکی - خیابان البرز کوه و از غرب به رودخانه ولنجک محدود می شود. این منطقه شیب زیادی دارد و در ارتفاع ۱۶۵۰ تا ۱۸۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است. این محله در ناحیه دو منطقه یک شهرداری تهران قرار دارد و جمعیت آن بر اساس آخرین سرشماری برابر با ٢٤٤٢٥نفر بوده است. محله زعفرانیه یکی از مناطق مرفه نشین شهر تهران بوده و اماکن مهمی نظیر فرمانداری شهرستان شمیرانات ، کاخ موزه سعدآباد ، دادگاه ویژه روحانیت ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم دریایی ، بنیاد ملی نخبگان(دفتر ارتباط و هم اندیشی نخبگان) ، موزه تماشاگه زمان و... در این محله قرار دارند. بانک های مختلفی نظیر بانک بانک پارسیان ، بانک پاسارگاد(دو شعبه)، بانک سامان(دو شعبه)، بانک کارآفرین(دو شعبه) ، بانک کشاورزی ، بانک سرمایه ، بانک شهر ، بانک صادرات ، بانک ملت(دو شعبه) ، بانک قوامین ، بانک ایران زمین ، موسسه مالی و اعتباری کوثر ،موسسه مالی و اعتباری عسکریه و موسسه مالی و اعتباری ثامن الحجج در زعفرانیه شعبه دارند.این محله محل اقامت بسیاری از سفرای کشورهای خارجی می باشد. هم چنین گسل شمال شهر تهران که بزرگ ترین گسل شهر است و در جنوب دامنه رشته کوه البرز از این منطقه عبور می کند. این گسل از لشکرک و سوهانك آغاز شده و تا فرح زاد و حصارك و از آن جا به سمت غرب امتداد يافته است. اين گسل در مسير خود محله های نياوران ،تجريش، ولنجك،زعفرانيه، الهيه و فرمانيه را در بر مي گيرد.به همين سبب درصورت بروز زلزله این محله درمعرض آسيب جدي خواهد بود.بخش شمالي محله نيز كه زير تله كابين توچال قراردارد درمعرض رانش زمين مي باشد.
تاریخچه محله زعفرانیه
زعفرانیه روستايي واقع در شمال غربی تجریش بین سعد آباد و ولنجک بوده است که از شمال به آبریز کوه، از جنوب به محمودیه ، از غرب به ولنجک و از شرق به تجریش محدود بوده است. حسین علی خان معید الممالک صاحب بخش عظیمی از زمین های آن بوده است و بیش ترین زمین های آن که تا نزدیکی باغ فردوس ادامه داشته زراعی محسوب می شده است. پس از احداث خیابان پهلوی (ولیعصر کنونی) جاده ای برای دسترسی به اسد آباد کشیده شد که از حدود باغ فردوس شروع و به سمت شمال سعد آباد ختم می شد، زعفرانیه امروزی در واقع حاشیه همین خیابان قدیمی می باشد. یکی از محل های قدیمی زعفرانیه اسد آباد است، که بسیاری از پیرمردان و پیرزنان محلی باغ های معروف اسد آباد را به خوبی به یاد دارند و از هوای پاکی که آن روز ها استنشاق می کردند به حسرت سخن می گویند از معروف ترین این باغ ها می توان به باغ زند کریمی، باغ خانم مروان، باغ حاجی کلاهی و باغ خیامی اشاره کرد. از این چند باغ معروف تنها باغ خیامی است که هنوز شکل و شمایل گذشته اش را تا حدودی حفظ کرده و دستخوش تغییر نشده است. محله اسد آباد در میان محله های ولنجک تا زعفرانیه و قرار گرفته است که از سمت شمال به ارتفاعات البرز و از سمت شرق به رودخانه سعد آباد و از سمت غرب به خیابان شهيد سرلشگر فلاحی زعفرانیه سابق محدود می شود . اکثر کوچه های منشعب از خیابان اصلی بن بست بوده است هم چون خود محله که در بن بست کوه البرز قرار دارد و با حرکت از سمت جنوب به سمت شمال محله تغییر سبک معماری بیش تر مشهود می گردد. در بخش های شمال قدمت خانه ها بیش تر است و تغییر بافت جدید به قدیم پررنگ تر به چشم می آید و کوچه ها نیز تنگ تر می شوند . محله اسد آباد یکی از محله های قدیمی شمیران است که اگر چه وسعت چندانی ندارد ولی در گذشته به دو قسمت محله بالا و محله پایین تقسیم می شده است . اصلی ترین راه های دسترسی اهالی به کوچه های قدیمی خیابان سرلشگر فلاحی (زعفرانیه سابق ) است . زارعی ها و باقری ها از طوایف اولیه ای بودند که از سمت نایین اصفهان به این محل مهاجرت نمودند وپایه گذاری این محل را نمودند. در این محل یک باب حمام، آب انبار آقای خدائی و چهار قنات وجود داشته است. از نظر قشر بندی می توان اهالی این محل را در بدو شکل گیری محل افراد متوسطی دانست.در ابتدا این محل به دلیل اداره برقی که در آن وجود داشت برق بامداد نامیده می شد و بعدها به نام زعفرانیه تغییر نام داد.
پیرامون واژه
زعفرانيه يكي از نام هاي دوران قاجار است و عده اي نيز بر اين عقيده اند كه چون كاخ سعدآباد در اين منطقه به رنگ زعفراني بوده است، به تدريج به وسيله مردم زعفرانيه نام گرفته است زيرا كساني كه مي خواستند به اين منطقه بروند نشاني در زعفراني كاخ را كه در آن زمان مشهورترين سازه منطقه بوده است، مي دادند. زعفرانيه، فاقد سابقه تاريخي مانند ديگر آبادي هاي همجوار خود نظير؛ اوين و تجريش و است، و حتي در دوره ناصري زماني كه از مزرعه اسد آباد واقع در غرب تجريش از املاك معير الممالك در متون قاجاري ياد مي شود، نامي از زعفرانيه نمي بينيم.به تعبيري ديگر تا اوايل سده چهار هجري زعفرانيه وجود خارجي نداشته است .اراضي زعفرانيه و باغ فردوس را حسين علي خان معير الممالك پسر دوست علي خان معير الممالك خريداري كرد، و بعد عمارت باغ فردوس را در آن جا بنا نهاد. دكتر منوچهر ستوده در سخني از وجه تسميه زعفرانيه مي گويد: «اراضي زعفرانيه بخشوده محمد شاه قاجار به يكي از كنيزانش مشهور به زعفران باجي بوده است » به هر صورت تا دوران رضا شاه اراضي زعفرانيه به صورت باير و بخشي از آن كشتزار كشاورزان شميراني بود .در اواخر حكومت محمدرضا پهلوي هنوز در آن حوالي زمين هايي بود كه گندم كشت مي شد. از طرف ديگر با كمك شوكت الملك پنجاه من پياز زعفران در سعد آباد كاشتند، كه خوب به عمل آمد، و اين كشت زعفران هم نزديك خيابان زعفرانيه بود،كه كم كم اين خيابان به نام زعفرانيه خوانده شد .
حمل و نقل عمومی
محله زعفرانیه دارای یک خط رفت و برگشت تاکسی از مبدا اسد آباد به مقصد میدان تجریش می باشد که البته تاکسی های ولنجک نیز از همین مسیر عبور کرده و خیابات آصف این محله را پوشش می دهد. نزدیک ترین ایستگاه مترو به این محله ایستگاه مترو تجریش می باشد که به راحتی از طریق تاکسی های این محله قابل دسترس می باشد. تاکسی های بیسیم کشوری هم محله زعفرانیه را به طور کامل پوشش می دهند.
keywords : مرجع تخصصی،سایت فریر،فریر
